Το περιοδικό ΠΡΑΣΙΝΟ ΣΠΙΤΙ & ΚΤΙΡΙΟ επισκέφτηκε το εργοστάσιο φωτοβολταϊκών πλαισίων της SILCIO στην Πάτρα, όπου είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει από κοντά την παραγωγική διαδικασία.
Ο χώρος των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και ειδικότερα τα φωτοβολταϊκά συστήματα, τυγχάνουν μεγάλης ανάπτυξης το τελευταίο διάστημα, γεγονός που αποφέρει πολλαπλά οφέλη για την οικονομίας της χώρας. Και αυτό γιατί, εκτός από τις πολλές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα των υπηρεσιών (δημιουργία και υποστήριξη έργων), υπάρχει ένας σημαντικός αριθμός ελληνικών εταιριών που ασχολούνται με την παραγωγή πρώτων υλών που αφορούν στις ΑΠΕ.
Με αυτό τον τρόπο, η Ελλάδα έχει αρχίσει και παίζει σημαντικό ρόλο στον συγκεκριμένο τομέα, κερδίζοντας ολοένα και περισσότερο έδαφος στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια αγορά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα για τα παραπάνω, αποτελεί το εργοστάσιο της εταιρείας SILCIO που βρίσκεται στη βιομηχανική περιοχή της Πάτρας, στο οποίο στεγάζονται οι γραμμές παραγωγής των wafer (wafer line), των φωτοβολταϊκών κυττάρων (cell line) και των ομόνυμων φωτοβολταϊκών πλαισίων (module line). Η παραγωγή του συγκεκριμένου εργοστασίου ξεκίνησε το 2009 και η συνολική επένδυση κόστισε 150 εκατομμύρια ευρώ. Αυτή τη στιγμή, η εταιρεία εξάγει τα προϊόντα της σε Γερμανία, Ελβετία, Ιταλία και Αυστρία με προοπτικές για συνεργασίες και εκτός των ευρωπαϊκών τειχών.
Το περιοδικό ΠΡΑΣΙΝΟ ΣΠΙΤΙ & ΚΤΙΡΙΟ ταξίδεψε έως την Πάτρα προκειμένου να δει από κοντά την παραγωγική διαδικασία, όπου, ο διευθυντής του εργοστασίου, κ. Ι.Κουτσούκος μας παραχώρησε μια αρκετά ενδιαφέρουσα εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη, σχετικά με το χώρο των φωτοβολταϊκών και της παραγωγής των πλαισίων της εταιρείας.
Πως παράγονται τα φωτοβολταϊκά πλαίσια Η γραμμή παραγωγής των Φ/Β πλαισίων της SILCIO έχει σχεδιασθεί και κατασκευαστεί αποκλειστικά από την διακεκριμένη Γερμανική εταιρεία Reis Robotics GmbH. Επίσης, συνεργάζεται από την αρχή της παραγωγής της με την έμπειρη Γερμανική εταιρεία Sunnyside upP GmbH για την εξασφάλιση της υψηλής ποιότητας της παραγωγής της γραμμής των Φ/Β πλαισίων. Πρόκειται για μια αυτοματοποιημένη γραμμή που περιλαμβάνει πολλαπλά ρομπότ τα οποία χειρίζονται ευαίσθητες και πολύ απαιτητικές σε ακρίβεια εργασίες, όπως η συνένωση των Φ/Β κυττάρων σε στοιχειοσειρές, η συσσωμάτωσή τους επάνω σε ειδικό γυαλί μέσω της διαστρωμάτωσης και η τελική τοποθέτηση του πλαισίου αλουμινίου μαζί με το κυτίο της διασύνδεσης. Σε σύνοψη, τα βήματα που ακολουθούνται για την παραγωγή των Φ/Β πλαισίων είναι τα ακόλουθα:
Βήμα 1 Ηλεκτρική διασύνδεση στοιχειοσειρών (strings): Αυτοματοποιημένη ηλεκτρική διασύνδεση των Φ/Β κυττάρων σε στοιχειοσειρές και τοποθέτησή τους στο ειδικά επεξεργασμένο τζάμι με ρομποτικό μηχανισμό.
Βήμα 2 Διαστρωμάτωση (Lamination): Τοποθέτηση των μεμβρανών ενθυλάκωσης (encapsulant) και του πίσω προστατευτικού φύλλου (backsheet) και συσσωμάτωση αυτών σε φούρνο κενού.
Βήμα 3 Τοποθέτηση πλαισίου αλουμινίου: Συναρμολόγηση και τοποθέτηση του πλαισίου ανωδιομένου αλουμινίου (χωνευτό και πρεσαρισμένο) χωρίς χρήση βίδας για αυξημένη στιβαρότητα και αντοχή στις μηχανικές καταπονήσεις. Επίσης, τοποθετείται ακρυλική ταινία περιμετρικά του τζαμιού, η οποία εξασφαλίζει ισχυρότερη συγκόλληση και υψηλό βαθμό στεγανοποίησης.
Βήμα 4 Τοποθέτηση κυτίου διασύνδεσης (Junction Box): To κυτίο διασύνδεσης τοποθετείται στην πίσω πλευρά του Φ/Β πλαισίου και συγκολλείται με τους ακροδέκτες του Φ/Β πλαισίου.
Βήμα 5 Μέτρηση ηλεκτρικών χαρακτηριστικών (Flash Test): Εκτύπωση των ηλεκτρικών χαρακτηριστικών σε ελεγχόμενες συνθήκες με προσομοιωτή ηλιακού φωτός. Οι μετρήσεις γίνονται σε συνθήκες STC (Standard Test Conditions: σε στιγμιαία κάθετη λάμψη ισχύος 1.000 Watt ανά τετραγωνικό μέτρο και θερμοκρασία 250C).
Στόχος της SILCIO είναι τα προϊόντα της να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση
Πείτε μας ορισμένα στοιχεία για το προφίλ της SILCIO και για τον όμιλο που εντάσσεται; Απ.: Η SILCIO AE είναι μια θυγατρική εταιρεία του ομίλου Κοπελούζου και του ομίλου της Διεθνούς Κατασκευαστικής, οι οποίοι δραστηριοποιούνται επιτυχώς στον χώρο της ενέργειας γενικότερα αλλά και των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας ειδικότερα, κυρίως στην Ν.Α. Ευρώπη τα τελευταία 25 έτη. Πιο συγκεκριμένα, η SILCIO επένδυσε άνω των 150.000.000€, στην κατασκευή μιας άριστης παραγωγικής μονάδος τεχνολογικά προηγμένης και «έξυπνης», που διαθέτει αυτοματοποιημένη και πλήρως καθετοποιημένη παραγωγή. Παράγει εξαιρετικά υψηλής ποιότητας και απόδοσης προϊόντα πολυκρυσταλλικού πυριτίου που χρησιμοποιούνται για τη μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική, όπως, φέτες πυριτίου (multi-wafers), Φ/Β κύτταρα (cells) και Φ/Β πλαίσια (modules). Η SILCIO έχει ξεκινήσει την λειτουργία παραγωγής από το 2009 και όλα τα παραγόμενα προϊόντα της κατασκευάζονται στις σύγχρονες εγκαταστάσεις της στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στην Βιομηχανική Περιοχή Πατρών. Η δυναμικότητα του εργοστασίου σε ετήσια βάση ανέρχεται στα 40+ MWp στην παραγωγή πολυκρυσταλλικών φετών πυριτίου, 31+ MWp στην παραγωγή πολυκρυσταλλικών Φ/Β κυττάρων, και 25+ MWp στην παραγωγή πολυκρυσταλλικών Φ/Β πλαισίων.
Στόχος της SILCIO, ως πρότυπης Ελληνικής βιομηχανικής μονάδας, είναι τα προϊόντα της να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση για την αγορά, να κερδίζουν καθημερινά όλο και περισσότερο την εμπιστοσύνη και την προτίμηση των επενδυτών και συνεπώς να γίνουν το σημείο αναφοράς στην αγορά των Φ/Β, τόσο στην εγχώρια, όσο και στην διεθνή αγορά.
Πείτε μας ορισμένα στοιχεία για την παραγωγή φ/β πλαισίων. Απ.: Οι γραμμές παραγωγής της SILCIO θεωρούνται από τις πιο προηγμένες και πρότυπες στην Ευρώπη λόγω του υπερσύγχρονου εξοπλισμού τους αλλά και της συνεχούς εκπαίδευσης και κατάρτισης του προσωπικού, με αποτέλεσμα την παραγωγή υψηλής ποιότητας Φ/Β προϊόντων που μπορούν να συγκριθούν και να ανταγωνιστούν τα μεγάλα Ευρωπαϊκά ονόματα του χώρου. Η SILCIO είναι πιστοποιημένη από την πολύ απαιτητική TUV NORD – TUV HELLAS, και πιστοποιεί τα Φ/Β της πλαίσια σε έναν από τους πιο αυστηρούς οίκους παγκοσμίως, την TUV INTERCERT Γερμανίας.
Η ετήσια παραγωγική δυναμικότητα Φ/Β πλαισίων υπερβαίνει τα 25MWp, ενώ για την παραγωγή τους χρησιμοποιείται εξειδικευμένο προσωπικό το οποίο έχει εκπαιδευτεί και εξειδικευτεί από την SILCIO in house στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και είναι κατάλληλα καταρτισμένο για την άψογη και άπταιστη λειτουργία αυτής της απαιτητικής παραγωγικής διαδικασίας. Επιπλέον, θεμελιώδης αρχή της SILCIO είναι η ασφάλεια του προσωπικού. Επενδύει καθημερινώς στην αυστηρή τήρηση, σύμφωνα με τις εσωτερικές διαδικασίες, των κανόνων ελέγχου ασφαλείας και προστασίας όλου του προσωπικού. Επίσης θα πρέπει να σημειωθεί ότι, η Silcio ΑΕ είναι αφοσιωμένη στην προστασία του περιβάλλοντος λαμβάνοντας μέτρα που υπερκαλύπτουν τις νομικές απαιτήσεις. Σκοπός μας δεν είναι μόνο να κατασκευάζουμε φωτοβολταϊκά πλαίσια για την παραγωγή «πράσινης ενέργειας», αλλά και η όλη διαδικασία παραγωγής να είναι φιλική προς το περιβάλλον.
Κάνετε εξαγωγές και σε άλλες χώρες; Απ.: Παρά τις αντίξοες για την Ελλάδα και για όλες τις Ελληνικές εταιρείες συνθήκες που επικρατούν, η SILCIO έχει ήδη εδραιωθεί στην Ευρωπαϊκή αγορά εξάγοντας σταθερά Φ/Β πλαίσια και Φ/Β κύτταρα στην Γερμανία, Ελβετία, Ιταλία και Αυστρία. Έχει ήδη συνεργαστεί με εταιρείες στην Τουρκία και γίνονται προσπάθειες για την εισχώρηση σε στρατηγικές αγορές όπως αυτές της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας, της Κύπρου, του Ισραήλ, και των Η.Π.Α.
Ποια τα χαρακτηριστικά που καθιστούν τα πολυκρυσταλλικά Φ/Β πλαίσια της SILCIO ξεχωριστά σε σύγκριση με τον ανταγωνισμό και γιατί κάποιος να τα επιλέξει; Απ.: Από τα προαναφερθέντα είναι εμφανές ότι η SILCIO είναι ένα τεχνολογικό επίτευγμα το οποίο βρίσκεται στην Ελλάδα σε έμπειρα και ικανά χέρια Ελλήνων που μπορεί να κάνει την διαφορά στον χώρο των Φ/Β γενικότερα. Διαθέτει την τεχνολογική βάση, το εξαιρετικά καταρτισμένο προσωπικό, το δίκτυο πωλήσεων και εγκαταστατών, αλλά και την μακροχρόνια εμπειρία και στήριξη των δύο μεγάλων ομίλων που την καθοδηγούν και την διοικούν. Επομένως, δεν θα μπορούσε παρά να παράγει εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα, τα οποία παρά την ολιγοετή τους παρουσία στην παγκόσμια αγορά έχουν ήδη αναδειχθεί σε διάφορες και ποικίλες συγκριτικές δοκιμές και μετρήσεις. Επιπλέον η ποιότητα των Φ/Β πλαισίων προκύπτει και από τα πολύ θετικά σχόλια των πελατών μας (επαγγελματιών και μη), τα οποία αποδεικνύουν ότι η SILCIO έχει ανταπεξέλθει στις προσδοκίες τους αλλά και στις απαιτήσεις τους. Τα βασικά πλεονεκτήματα των Φ/Β πλαισίων της SILCIO σε σχέση με τις υπόλοιπες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο χώρο είναι αναφορικά τα εξής:
• Υψηλή ποιότητα λόγω της αυτοματοποιημένης και καθετοποιημένης παραγωγής και των μόνιμων αυστηρών ποιοτικών ελέγχων.
• Χαμηλός θερμοκρασιακός συντελεστής ισχύος.
• Εξαιρετική συμπεριφορά σε χαμηλό φωτισμό.
• Θετική ταξινόμηση ισχύος (0, +5Wp).
• Μεγάλη διάρκεια ζωής χάρη στην υψηλή ποιότητα υλικών και κατασκευής.
• Ειδικώς επεξεργασμένο γυαλί για αυξημένη αντοχή στο χαλάζι και τις καταπονήσεις, καθώς και υψηλό συντελεστή απορρόφησης της ηλιακής ακτινοβολίας.
• 12ετης εγγύηση για αστοχία υλικών και κατασκευής.
• Η εταιρεία είναι πιστοποιημένη κατά ISO 9001:2008, EN ISO 14001:2004, OHSAS 18001:2007 από την TÜV NORD – TÜV HELLAS.
• Τα πλαίσια είναι πιστοποιημένα από την TÜV INTERCERT Γερμανίας συμφώνως με τα διεθνή πρότυπα IEC 61215 & EN 61730-1/2.
• Επιπρόσθετη πιστοποίηση από την TÜV INTERCERT Γερμανίας για επιπλέον αντοχή σε αλατονέφωση, ιδανική για εγκαταστάσεις σε παραθαλάσσιες περιοχές.
• Χαμηλό βάρος Φ/Β πλαισίου 20kg για την ευκολότερη εγκατάσταση και την μικρότερη επιβάρυνση των στεγών.
• Πιστοποίηση για συνολικό φορτίο ανέμου και χιονιού έως 5400Pa.
• Συσκευασία που εξασφαλίζει την οικολογική και ασφαλή μεταφορά τους.
Πόσο σημαντική είναι η σωστή επιλογή πλαισίων για τη φωτοβολταϊκή μας εγκατάσταση; Απ.: Το Φ/Β πλαίσιο κατέχει το κυρίαρχο μερίδιο - ρόλο στην Φ/Β εγκατάσταση και επένδυση εν γένει. Είναι το μοναδικό προϊόν της εγκατάστασης το οποίο παράγει την ηλεκτρική ενέργεια. Η υπόλοιπη εγκατάσταση μεταφέρει αυτή την παραγόμενη ενέργεια με σκοπό να την διοχετεύσει στο δίκτυο. Ασφαλώς είναι πολύ σημαντικό αυτή η εγκατάσταση να έχει σχεδιαστεί προσεκτικά από εξειδικευμένο μελετητή και να έχει τοποθετηθεί από έμπειρο εγκαταστάτη, έτσι ώστε η παραγόμενη ενέργεια να έχει κατά την μεταφορά της, τις λιγότερες δυνατές απώλειες με σκοπό να αποδώσει την μέγιστη ισχύ. Κατά συνέπεια η παραγόμενη ενέργεια, και ουσιαστικά η απόδοση της εγκαταστάσεως εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα τεχνικά χαρακτηριστικά των Φ/Β πλαισίων. Ένα από αυτάείναι και ο χαμηλός θερμοκρασιακός συντελεστής ενός Φ/Β πλαισίου, ο οποίος συνεπάγεται μειωμένες απώλειες κατά την αύξηση της εξωτερικής θερμοκρασίας. Είναι φανερό ότι, ένα Φ/Β πλαίσιο με υψηλό θερμοκρασιακό συντελεστή θα παρουσιάζει μεγαλύτερες απώλειες από ένα Φ/Β πλαίσιο με μικρότερο συντελεστή, γεγονός που έχει άμεση επίδραση στην απόδοση της επένδυσης. Η SILCIO έχει αναπτύξει Φ/Β πλαίσια με θερμοκρασιακό συντελεστή -0,39% / Κ, ο οποίος είναι συγκριτικά από τους χαμηλότερους που υπάρχουν στην αγορά. Επιπλέον δεδομένου ότι τα Φ/Β πλαίσια αποτελούν ένα προϊόν τεχνολογίας θα πρέπει ο επενδυτής να δίνει μεγάλη προσοχή και στις εγγυήσεις που παρέχει η κάθε εταιρεία, καθώς και τις πιστοποιήσεις που διαθέτει. Άλλωστε, το Φ/Β πλαίσιο είναι ένα προϊόν όπου και η μικρή λεπτομέρεια μπορεί να κάνει την διαφορά στη μακροχρόνια με 25ετή διάρκεια επένδυση - εγκατάσταση. Συνοπτικά η σωστή επιλογή ποιοτικών Φ/Β πλαισίων εξασφαλίζει:
• Υψηλό ρυθμό παραγωγής ενέργειας.
• Μακρά διάρκεια ζωής της εγκατάστασης.
• Διατήρηση της απόδοσης σε υψηλά επίπεδα σε βάθος χρόνου.
• Σύντομο Χρόνο αποπληρωμής της επένδυσης και την κερδοφορία της.
• Ασφαλή λειτουργία.
• Μειωμένη απαίτηση συντήρησης.
Τι συμβουλές θα δίνατε στους υποψήφιους επενδυτές (οικιακούς και μη), όσον αφορά στο δικό σας τομέα; Απ.: Όπως για κάθε επένδυση, έτσι και στην εν λόγω, σκοπός είναι να υπάρχει μεγάλος βαθμός απόδοσης με το μικρότερο δυνατό ρίσκο. Για να επιτύχει ο υποψήφιος επενδυτής αυτά, θα πρέπει να λάβει υπόψη του και να επιλέξει προσεκτικά τουλάχιστον τα ακόλουθα:
α) Τον μελετητή – εγκαταστάτη που θα επιλέξει το χώρο, θα μελετήσει και θα υλοποιήσει το έργο. Δεν είναι όλοι οι χώροι κατάλληλοι για την εγκατάσταση Φ/Β και ο κάθε χώρος χρειάζεται ξεχωριστή και ειδικευμένη μελέτη. Επομένως, σημαντικός παράγοντας είναι η παρουσία του μελετητή – εγκαταστάτη στην αγορά καθώς και η τεχνική του κατάρτιση.
β) Τα Φ/Β πλαίσια που θα χρησιμοποιήσει για αυτή την επένδυση. Ο επενδυτής θα πρέπει να έχει ιδία άποψη για τα Φ/Β πλαίσια που διατίθενται στην αγορά καθώς και για τα χαρακτηριστικά τους , έτσι ώστε σε συνεργασία με τον μελετητή - εγκαταστάτη να καταλήξουν στο ιδανικότερο και στο ποιοτικότερο Φ/Β πλαίσιο. Πολλές φορές, τόσο οι εγκαταστάτες, όσο και οι επενδυτές, αναζητούν φθηνές και όχι συμφέρουσες λύσεις για μια εγκατάσταση. Ωστόσο, στην εν λόγω επένδυση και τεχνολογία το χαμηλό κόστος καταλήγει με βεβαιότητα και σε χαμηλή απόδοση με μεγάλο ρίσκο.
γ) Τη σταθερότητα και βιωσιμότητα της εταιρείας που παράγει τα Φ/Β πλαίσια. Τα τελευταία έτη πολλές Ευρωπαϊκές και μη εταιρείες αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στα συγκριτικά υψηλά κόστη και στο συνεχιζόμενο ανταγωνισμό από την Ασία, με αποτέλεσμα να οδηγούνται στην συμπίεση των τιμών μέσω της μεταφοράς του εργοστασίου τους σε φθηνότερες παραγωγικά χώρες και σε μείωση της ποιότητας των πρώτων υλών και βεβαίως του τελικού παραγόμενου προϊόντος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, τον άμεσο αρνητικό αντίκτυπο στην επένδυση και συνεπώς στον επενδυτή τον ίδιο, ο οποίος έχει εμπιστευτεί μια τέτοια εταιρεία για την μακροχρόνια επένδυσή του.
Η SILCIO ΑΕ είναι μία Ελληνική εταιρεία που την στηρίζουν δύο πολύ έμπειροι ΟΜΙΛΟΙ με σταθερή παρουσία στον χώρο της ενέργειας. Διαθέτει ελεγχόμενη παραγωγή, αποφεύγοντας έτσι τα υψηλά κόστη επένδυσης και μειώνοντας τις τραπεζικές υποχρεώσεις που θα αύξαναν το ρίσκο και θα επιβάρυναν το κόστος παραγωγής της. Περαιτέρω, έχει δώσει ιδιαίτερα μεγάλη έμφαση στο after sales service και στη Β2Β εξυπηρέτηση με κάθε έναν εγκαταστάτη και επενδυτή ξεχωριστά.
Στον τομέα των ΑΠΕ παρατηρούμε ότι δραστηριοποιείται ένα πλήθος ελληνικών και ξένων εταιρειών. Κατά τη γνώμη σας, είμαστε αρκετά ανταγωνιστικοί στο συγκεκριμένο κλάδο; Υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης; Απ.:Η Ελλάδα βρίσκεται γεωγραφικά σε μία περιοχή όπου μπορεί να αποτελέσει το κέντρο ανάπτυξης και παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ. Είναι στο σημείο όπου ενώνονται τρεις ήπειροι και διαθέτει συγκριτικά αλλά και συνολικά πολύ μεγάλο ηλιακό και αιολικό δυναμικό. Η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι πρωτοπόρος στον τομέα των ΑΠΕ και είναι γνωστό ότι, επιθυμεί να βαδίσει προς αυτή την κατεύθυνση, όμως για να μπορέσει να αναπτυχθεί θα πρέπει να διαμορφωθούν συνολικά οι συνθήκες από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και όχι να γίνονται σπασμωδικές προσπάθειες με βραχυπρόθεσμες λύσεις. Ειδικότερα, για τον τομέα των Φ/Β, λόγω της, αναλογικά με τις συνθήκες, ανοδικής πορείας της εγκατεστημένης ισχύος, επενδυτές και εγκαταστάτες γίνονται όλο και πιο πολύ έμπειροι και πιο καταρτισμένοι. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, η αγορά είναι σχετικά καινούργια σε σχέση με άλλες χώρες, ενώ οι συνεχείς αλλαγές στην πολύπλοκη αδειοδοτική διαδικασία, το ηλεκτρικό δίκτυο αλλά και η δύσκολη οικονομική συγκυρία των τελευταίων ετών, συντελούν στον περιορισμό της ανοδικής της πορείας. Πάντα υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης και ανάπτυξης, αλλά θα πρέπει να γίνει μία συνολική και οργανωμένη προσπάθεια. Είναι πολύ δύσκολο μία ατομικευμένη προσπάθεια να καταφέρει να ξεχωρίσει και να διακριθεί, εάν δεν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες.
Πως κατά τη γνώμη σας θα κινηθεί η Ελληνική αγορά των φωτοβολταϊκών στο επόμενο διάστημα; Απ.:Η αγορά των Φ/Β επηρεάζεται άμεσα από το ύψος της ρευστότητας που διαθέτουν οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί για την χρηματοδότηση τέτοιων έργων. Υπάρχει πληθώρα έργων που έχουν αδειοδοτηθεί ή είναι υπό αδειοδότηση, τα οποία δεν υλοποιούνται λόγω αυτών των δυσκολιών, αλλά και της παρούσας ψυχολογικής κατάστασης του επενδυτικού κοινού. Η αγορά θα κινηθεί ανάλογα με την διάθεση των προαναφερθέντων. Λαμβάνοντας όμως υπ’ όψιν το υψηλό ηλιακό δυναμικό και την έως τώρα διάθεση των επενδυτών, Ελλήνων και ξένων, αναδεικνύεται και αποδεικνύεται ότι, οι βάσεις για την εξαιρετικά ανοδική ανάπτυξη της αγοράς των Φ/Β επενδύσεων στην Ελλάδα υπάρχουν. Θα πρέπει απλά να τις εκμεταλλευτούμε ανάλογα.
Με αυτό τον τρόπο, η Ελλάδα έχει αρχίσει και παίζει σημαντικό ρόλο στον συγκεκριμένο τομέα, κερδίζοντας ολοένα και περισσότερο έδαφος στην ευρωπαϊκή και παγκόσμια αγορά. Χαρακτηριστικό παράδειγμα για τα παραπάνω, αποτελεί το εργοστάσιο της εταιρείας SILCIO που βρίσκεται στη βιομηχανική περιοχή της Πάτρας, στο οποίο στεγάζονται οι γραμμές παραγωγής των wafer (wafer line), των φωτοβολταϊκών κυττάρων (cell line) και των ομόνυμων φωτοβολταϊκών πλαισίων (module line). Η παραγωγή του συγκεκριμένου εργοστασίου ξεκίνησε το 2009 και η συνολική επένδυση κόστισε 150 εκατομμύρια ευρώ. Αυτή τη στιγμή, η εταιρεία εξάγει τα προϊόντα της σε Γερμανία, Ελβετία, Ιταλία και Αυστρία με προοπτικές για συνεργασίες και εκτός των ευρωπαϊκών τειχών.
Το περιοδικό ΠΡΑΣΙΝΟ ΣΠΙΤΙ & ΚΤΙΡΙΟ ταξίδεψε έως την Πάτρα προκειμένου να δει από κοντά την παραγωγική διαδικασία, όπου, ο διευθυντής του εργοστασίου, κ. Ι.Κουτσούκος μας παραχώρησε μια αρκετά ενδιαφέρουσα εφ’ όλης της ύλης συνέντευξη, σχετικά με το χώρο των φωτοβολταϊκών και της παραγωγής των πλαισίων της εταιρείας.
Πως παράγονται τα φωτοβολταϊκά πλαίσια Η γραμμή παραγωγής των Φ/Β πλαισίων της SILCIO έχει σχεδιασθεί και κατασκευαστεί αποκλειστικά από την διακεκριμένη Γερμανική εταιρεία Reis Robotics GmbH. Επίσης, συνεργάζεται από την αρχή της παραγωγής της με την έμπειρη Γερμανική εταιρεία Sunnyside upP GmbH για την εξασφάλιση της υψηλής ποιότητας της παραγωγής της γραμμής των Φ/Β πλαισίων. Πρόκειται για μια αυτοματοποιημένη γραμμή που περιλαμβάνει πολλαπλά ρομπότ τα οποία χειρίζονται ευαίσθητες και πολύ απαιτητικές σε ακρίβεια εργασίες, όπως η συνένωση των Φ/Β κυττάρων σε στοιχειοσειρές, η συσσωμάτωσή τους επάνω σε ειδικό γυαλί μέσω της διαστρωμάτωσης και η τελική τοποθέτηση του πλαισίου αλουμινίου μαζί με το κυτίο της διασύνδεσης. Σε σύνοψη, τα βήματα που ακολουθούνται για την παραγωγή των Φ/Β πλαισίων είναι τα ακόλουθα:
Βήμα 1 Ηλεκτρική διασύνδεση στοιχειοσειρών (strings): Αυτοματοποιημένη ηλεκτρική διασύνδεση των Φ/Β κυττάρων σε στοιχειοσειρές και τοποθέτησή τους στο ειδικά επεξεργασμένο τζάμι με ρομποτικό μηχανισμό.
Βήμα 2 Διαστρωμάτωση (Lamination): Τοποθέτηση των μεμβρανών ενθυλάκωσης (encapsulant) και του πίσω προστατευτικού φύλλου (backsheet) και συσσωμάτωση αυτών σε φούρνο κενού.
Βήμα 3 Τοποθέτηση πλαισίου αλουμινίου: Συναρμολόγηση και τοποθέτηση του πλαισίου ανωδιομένου αλουμινίου (χωνευτό και πρεσαρισμένο) χωρίς χρήση βίδας για αυξημένη στιβαρότητα και αντοχή στις μηχανικές καταπονήσεις. Επίσης, τοποθετείται ακρυλική ταινία περιμετρικά του τζαμιού, η οποία εξασφαλίζει ισχυρότερη συγκόλληση και υψηλό βαθμό στεγανοποίησης.
Βήμα 4 Τοποθέτηση κυτίου διασύνδεσης (Junction Box): To κυτίο διασύνδεσης τοποθετείται στην πίσω πλευρά του Φ/Β πλαισίου και συγκολλείται με τους ακροδέκτες του Φ/Β πλαισίου.
Βήμα 5 Μέτρηση ηλεκτρικών χαρακτηριστικών (Flash Test): Εκτύπωση των ηλεκτρικών χαρακτηριστικών σε ελεγχόμενες συνθήκες με προσομοιωτή ηλιακού φωτός. Οι μετρήσεις γίνονται σε συνθήκες STC (Standard Test Conditions: σε στιγμιαία κάθετη λάμψη ισχύος 1.000 Watt ανά τετραγωνικό μέτρο και θερμοκρασία 250C).
Στόχος της SILCIO είναι τα προϊόντα της να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση
Πείτε μας ορισμένα στοιχεία για το προφίλ της SILCIO και για τον όμιλο που εντάσσεται; Απ.: Η SILCIO AE είναι μια θυγατρική εταιρεία του ομίλου Κοπελούζου και του ομίλου της Διεθνούς Κατασκευαστικής, οι οποίοι δραστηριοποιούνται επιτυχώς στον χώρο της ενέργειας γενικότερα αλλά και των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας ειδικότερα, κυρίως στην Ν.Α. Ευρώπη τα τελευταία 25 έτη. Πιο συγκεκριμένα, η SILCIO επένδυσε άνω των 150.000.000€, στην κατασκευή μιας άριστης παραγωγικής μονάδος τεχνολογικά προηγμένης και «έξυπνης», που διαθέτει αυτοματοποιημένη και πλήρως καθετοποιημένη παραγωγή. Παράγει εξαιρετικά υψηλής ποιότητας και απόδοσης προϊόντα πολυκρυσταλλικού πυριτίου που χρησιμοποιούνται για τη μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική, όπως, φέτες πυριτίου (multi-wafers), Φ/Β κύτταρα (cells) και Φ/Β πλαίσια (modules). Η SILCIO έχει ξεκινήσει την λειτουργία παραγωγής από το 2009 και όλα τα παραγόμενα προϊόντα της κατασκευάζονται στις σύγχρονες εγκαταστάσεις της στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στην Βιομηχανική Περιοχή Πατρών. Η δυναμικότητα του εργοστασίου σε ετήσια βάση ανέρχεται στα 40+ MWp στην παραγωγή πολυκρυσταλλικών φετών πυριτίου, 31+ MWp στην παραγωγή πολυκρυσταλλικών Φ/Β κυττάρων, και 25+ MWp στην παραγωγή πολυκρυσταλλικών Φ/Β πλαισίων.
Στόχος της SILCIO, ως πρότυπης Ελληνικής βιομηχανικής μονάδας, είναι τα προϊόντα της να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση για την αγορά, να κερδίζουν καθημερινά όλο και περισσότερο την εμπιστοσύνη και την προτίμηση των επενδυτών και συνεπώς να γίνουν το σημείο αναφοράς στην αγορά των Φ/Β, τόσο στην εγχώρια, όσο και στην διεθνή αγορά.
Πείτε μας ορισμένα στοιχεία για την παραγωγή φ/β πλαισίων. Απ.: Οι γραμμές παραγωγής της SILCIO θεωρούνται από τις πιο προηγμένες και πρότυπες στην Ευρώπη λόγω του υπερσύγχρονου εξοπλισμού τους αλλά και της συνεχούς εκπαίδευσης και κατάρτισης του προσωπικού, με αποτέλεσμα την παραγωγή υψηλής ποιότητας Φ/Β προϊόντων που μπορούν να συγκριθούν και να ανταγωνιστούν τα μεγάλα Ευρωπαϊκά ονόματα του χώρου. Η SILCIO είναι πιστοποιημένη από την πολύ απαιτητική TUV NORD – TUV HELLAS, και πιστοποιεί τα Φ/Β της πλαίσια σε έναν από τους πιο αυστηρούς οίκους παγκοσμίως, την TUV INTERCERT Γερμανίας.
Η ετήσια παραγωγική δυναμικότητα Φ/Β πλαισίων υπερβαίνει τα 25MWp, ενώ για την παραγωγή τους χρησιμοποιείται εξειδικευμένο προσωπικό το οποίο έχει εκπαιδευτεί και εξειδικευτεί από την SILCIO in house στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και είναι κατάλληλα καταρτισμένο για την άψογη και άπταιστη λειτουργία αυτής της απαιτητικής παραγωγικής διαδικασίας. Επιπλέον, θεμελιώδης αρχή της SILCIO είναι η ασφάλεια του προσωπικού. Επενδύει καθημερινώς στην αυστηρή τήρηση, σύμφωνα με τις εσωτερικές διαδικασίες, των κανόνων ελέγχου ασφαλείας και προστασίας όλου του προσωπικού. Επίσης θα πρέπει να σημειωθεί ότι, η Silcio ΑΕ είναι αφοσιωμένη στην προστασία του περιβάλλοντος λαμβάνοντας μέτρα που υπερκαλύπτουν τις νομικές απαιτήσεις. Σκοπός μας δεν είναι μόνο να κατασκευάζουμε φωτοβολταϊκά πλαίσια για την παραγωγή «πράσινης ενέργειας», αλλά και η όλη διαδικασία παραγωγής να είναι φιλική προς το περιβάλλον.
Κάνετε εξαγωγές και σε άλλες χώρες; Απ.: Παρά τις αντίξοες για την Ελλάδα και για όλες τις Ελληνικές εταιρείες συνθήκες που επικρατούν, η SILCIO έχει ήδη εδραιωθεί στην Ευρωπαϊκή αγορά εξάγοντας σταθερά Φ/Β πλαίσια και Φ/Β κύτταρα στην Γερμανία, Ελβετία, Ιταλία και Αυστρία. Έχει ήδη συνεργαστεί με εταιρείες στην Τουρκία και γίνονται προσπάθειες για την εισχώρηση σε στρατηγικές αγορές όπως αυτές της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας, της Κύπρου, του Ισραήλ, και των Η.Π.Α.
Ποια τα χαρακτηριστικά που καθιστούν τα πολυκρυσταλλικά Φ/Β πλαίσια της SILCIO ξεχωριστά σε σύγκριση με τον ανταγωνισμό και γιατί κάποιος να τα επιλέξει; Απ.: Από τα προαναφερθέντα είναι εμφανές ότι η SILCIO είναι ένα τεχνολογικό επίτευγμα το οποίο βρίσκεται στην Ελλάδα σε έμπειρα και ικανά χέρια Ελλήνων που μπορεί να κάνει την διαφορά στον χώρο των Φ/Β γενικότερα. Διαθέτει την τεχνολογική βάση, το εξαιρετικά καταρτισμένο προσωπικό, το δίκτυο πωλήσεων και εγκαταστατών, αλλά και την μακροχρόνια εμπειρία και στήριξη των δύο μεγάλων ομίλων που την καθοδηγούν και την διοικούν. Επομένως, δεν θα μπορούσε παρά να παράγει εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα, τα οποία παρά την ολιγοετή τους παρουσία στην παγκόσμια αγορά έχουν ήδη αναδειχθεί σε διάφορες και ποικίλες συγκριτικές δοκιμές και μετρήσεις. Επιπλέον η ποιότητα των Φ/Β πλαισίων προκύπτει και από τα πολύ θετικά σχόλια των πελατών μας (επαγγελματιών και μη), τα οποία αποδεικνύουν ότι η SILCIO έχει ανταπεξέλθει στις προσδοκίες τους αλλά και στις απαιτήσεις τους. Τα βασικά πλεονεκτήματα των Φ/Β πλαισίων της SILCIO σε σχέση με τις υπόλοιπες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο χώρο είναι αναφορικά τα εξής:
• Υψηλή ποιότητα λόγω της αυτοματοποιημένης και καθετοποιημένης παραγωγής και των μόνιμων αυστηρών ποιοτικών ελέγχων.
• Χαμηλός θερμοκρασιακός συντελεστής ισχύος.
• Εξαιρετική συμπεριφορά σε χαμηλό φωτισμό.
• Θετική ταξινόμηση ισχύος (0, +5Wp).
• Μεγάλη διάρκεια ζωής χάρη στην υψηλή ποιότητα υλικών και κατασκευής.
• Ειδικώς επεξεργασμένο γυαλί για αυξημένη αντοχή στο χαλάζι και τις καταπονήσεις, καθώς και υψηλό συντελεστή απορρόφησης της ηλιακής ακτινοβολίας.
• 12ετης εγγύηση για αστοχία υλικών και κατασκευής.
• Η εταιρεία είναι πιστοποιημένη κατά ISO 9001:2008, EN ISO 14001:2004, OHSAS 18001:2007 από την TÜV NORD – TÜV HELLAS.
• Τα πλαίσια είναι πιστοποιημένα από την TÜV INTERCERT Γερμανίας συμφώνως με τα διεθνή πρότυπα IEC 61215 & EN 61730-1/2.
• Επιπρόσθετη πιστοποίηση από την TÜV INTERCERT Γερμανίας για επιπλέον αντοχή σε αλατονέφωση, ιδανική για εγκαταστάσεις σε παραθαλάσσιες περιοχές.
• Χαμηλό βάρος Φ/Β πλαισίου 20kg για την ευκολότερη εγκατάσταση και την μικρότερη επιβάρυνση των στεγών.
• Πιστοποίηση για συνολικό φορτίο ανέμου και χιονιού έως 5400Pa.
• Συσκευασία που εξασφαλίζει την οικολογική και ασφαλή μεταφορά τους.
Πόσο σημαντική είναι η σωστή επιλογή πλαισίων για τη φωτοβολταϊκή μας εγκατάσταση; Απ.: Το Φ/Β πλαίσιο κατέχει το κυρίαρχο μερίδιο - ρόλο στην Φ/Β εγκατάσταση και επένδυση εν γένει. Είναι το μοναδικό προϊόν της εγκατάστασης το οποίο παράγει την ηλεκτρική ενέργεια. Η υπόλοιπη εγκατάσταση μεταφέρει αυτή την παραγόμενη ενέργεια με σκοπό να την διοχετεύσει στο δίκτυο. Ασφαλώς είναι πολύ σημαντικό αυτή η εγκατάσταση να έχει σχεδιαστεί προσεκτικά από εξειδικευμένο μελετητή και να έχει τοποθετηθεί από έμπειρο εγκαταστάτη, έτσι ώστε η παραγόμενη ενέργεια να έχει κατά την μεταφορά της, τις λιγότερες δυνατές απώλειες με σκοπό να αποδώσει την μέγιστη ισχύ. Κατά συνέπεια η παραγόμενη ενέργεια, και ουσιαστικά η απόδοση της εγκαταστάσεως εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα τεχνικά χαρακτηριστικά των Φ/Β πλαισίων. Ένα από αυτάείναι και ο χαμηλός θερμοκρασιακός συντελεστής ενός Φ/Β πλαισίου, ο οποίος συνεπάγεται μειωμένες απώλειες κατά την αύξηση της εξωτερικής θερμοκρασίας. Είναι φανερό ότι, ένα Φ/Β πλαίσιο με υψηλό θερμοκρασιακό συντελεστή θα παρουσιάζει μεγαλύτερες απώλειες από ένα Φ/Β πλαίσιο με μικρότερο συντελεστή, γεγονός που έχει άμεση επίδραση στην απόδοση της επένδυσης. Η SILCIO έχει αναπτύξει Φ/Β πλαίσια με θερμοκρασιακό συντελεστή -0,39% / Κ, ο οποίος είναι συγκριτικά από τους χαμηλότερους που υπάρχουν στην αγορά. Επιπλέον δεδομένου ότι τα Φ/Β πλαίσια αποτελούν ένα προϊόν τεχνολογίας θα πρέπει ο επενδυτής να δίνει μεγάλη προσοχή και στις εγγυήσεις που παρέχει η κάθε εταιρεία, καθώς και τις πιστοποιήσεις που διαθέτει. Άλλωστε, το Φ/Β πλαίσιο είναι ένα προϊόν όπου και η μικρή λεπτομέρεια μπορεί να κάνει την διαφορά στη μακροχρόνια με 25ετή διάρκεια επένδυση - εγκατάσταση. Συνοπτικά η σωστή επιλογή ποιοτικών Φ/Β πλαισίων εξασφαλίζει:
• Υψηλό ρυθμό παραγωγής ενέργειας.
• Μακρά διάρκεια ζωής της εγκατάστασης.
• Διατήρηση της απόδοσης σε υψηλά επίπεδα σε βάθος χρόνου.
• Σύντομο Χρόνο αποπληρωμής της επένδυσης και την κερδοφορία της.
• Ασφαλή λειτουργία.
• Μειωμένη απαίτηση συντήρησης.
Τι συμβουλές θα δίνατε στους υποψήφιους επενδυτές (οικιακούς και μη), όσον αφορά στο δικό σας τομέα; Απ.: Όπως για κάθε επένδυση, έτσι και στην εν λόγω, σκοπός είναι να υπάρχει μεγάλος βαθμός απόδοσης με το μικρότερο δυνατό ρίσκο. Για να επιτύχει ο υποψήφιος επενδυτής αυτά, θα πρέπει να λάβει υπόψη του και να επιλέξει προσεκτικά τουλάχιστον τα ακόλουθα:
α) Τον μελετητή – εγκαταστάτη που θα επιλέξει το χώρο, θα μελετήσει και θα υλοποιήσει το έργο. Δεν είναι όλοι οι χώροι κατάλληλοι για την εγκατάσταση Φ/Β και ο κάθε χώρος χρειάζεται ξεχωριστή και ειδικευμένη μελέτη. Επομένως, σημαντικός παράγοντας είναι η παρουσία του μελετητή – εγκαταστάτη στην αγορά καθώς και η τεχνική του κατάρτιση.
β) Τα Φ/Β πλαίσια που θα χρησιμοποιήσει για αυτή την επένδυση. Ο επενδυτής θα πρέπει να έχει ιδία άποψη για τα Φ/Β πλαίσια που διατίθενται στην αγορά καθώς και για τα χαρακτηριστικά τους , έτσι ώστε σε συνεργασία με τον μελετητή - εγκαταστάτη να καταλήξουν στο ιδανικότερο και στο ποιοτικότερο Φ/Β πλαίσιο. Πολλές φορές, τόσο οι εγκαταστάτες, όσο και οι επενδυτές, αναζητούν φθηνές και όχι συμφέρουσες λύσεις για μια εγκατάσταση. Ωστόσο, στην εν λόγω επένδυση και τεχνολογία το χαμηλό κόστος καταλήγει με βεβαιότητα και σε χαμηλή απόδοση με μεγάλο ρίσκο.
γ) Τη σταθερότητα και βιωσιμότητα της εταιρείας που παράγει τα Φ/Β πλαίσια. Τα τελευταία έτη πολλές Ευρωπαϊκές και μη εταιρείες αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στα συγκριτικά υψηλά κόστη και στο συνεχιζόμενο ανταγωνισμό από την Ασία, με αποτέλεσμα να οδηγούνται στην συμπίεση των τιμών μέσω της μεταφοράς του εργοστασίου τους σε φθηνότερες παραγωγικά χώρες και σε μείωση της ποιότητας των πρώτων υλών και βεβαίως του τελικού παραγόμενου προϊόντος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, τον άμεσο αρνητικό αντίκτυπο στην επένδυση και συνεπώς στον επενδυτή τον ίδιο, ο οποίος έχει εμπιστευτεί μια τέτοια εταιρεία για την μακροχρόνια επένδυσή του.
Η SILCIO ΑΕ είναι μία Ελληνική εταιρεία που την στηρίζουν δύο πολύ έμπειροι ΟΜΙΛΟΙ με σταθερή παρουσία στον χώρο της ενέργειας. Διαθέτει ελεγχόμενη παραγωγή, αποφεύγοντας έτσι τα υψηλά κόστη επένδυσης και μειώνοντας τις τραπεζικές υποχρεώσεις που θα αύξαναν το ρίσκο και θα επιβάρυναν το κόστος παραγωγής της. Περαιτέρω, έχει δώσει ιδιαίτερα μεγάλη έμφαση στο after sales service και στη Β2Β εξυπηρέτηση με κάθε έναν εγκαταστάτη και επενδυτή ξεχωριστά.
Στον τομέα των ΑΠΕ παρατηρούμε ότι δραστηριοποιείται ένα πλήθος ελληνικών και ξένων εταιρειών. Κατά τη γνώμη σας, είμαστε αρκετά ανταγωνιστικοί στο συγκεκριμένο κλάδο; Υπάρχουν περιθώρια περαιτέρω ανάπτυξης; Απ.:Η Ελλάδα βρίσκεται γεωγραφικά σε μία περιοχή όπου μπορεί να αποτελέσει το κέντρο ανάπτυξης και παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ. Είναι στο σημείο όπου ενώνονται τρεις ήπειροι και διαθέτει συγκριτικά αλλά και συνολικά πολύ μεγάλο ηλιακό και αιολικό δυναμικό. Η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι πρωτοπόρος στον τομέα των ΑΠΕ και είναι γνωστό ότι, επιθυμεί να βαδίσει προς αυτή την κατεύθυνση, όμως για να μπορέσει να αναπτυχθεί θα πρέπει να διαμορφωθούν συνολικά οι συνθήκες από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς και όχι να γίνονται σπασμωδικές προσπάθειες με βραχυπρόθεσμες λύσεις. Ειδικότερα, για τον τομέα των Φ/Β, λόγω της, αναλογικά με τις συνθήκες, ανοδικής πορείας της εγκατεστημένης ισχύος, επενδυτές και εγκαταστάτες γίνονται όλο και πιο πολύ έμπειροι και πιο καταρτισμένοι. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι, η αγορά είναι σχετικά καινούργια σε σχέση με άλλες χώρες, ενώ οι συνεχείς αλλαγές στην πολύπλοκη αδειοδοτική διαδικασία, το ηλεκτρικό δίκτυο αλλά και η δύσκολη οικονομική συγκυρία των τελευταίων ετών, συντελούν στον περιορισμό της ανοδικής της πορείας. Πάντα υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης και ανάπτυξης, αλλά θα πρέπει να γίνει μία συνολική και οργανωμένη προσπάθεια. Είναι πολύ δύσκολο μία ατομικευμένη προσπάθεια να καταφέρει να ξεχωρίσει και να διακριθεί, εάν δεν υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες.
Πως κατά τη γνώμη σας θα κινηθεί η Ελληνική αγορά των φωτοβολταϊκών στο επόμενο διάστημα; Απ.:Η αγορά των Φ/Β επηρεάζεται άμεσα από το ύψος της ρευστότητας που διαθέτουν οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί για την χρηματοδότηση τέτοιων έργων. Υπάρχει πληθώρα έργων που έχουν αδειοδοτηθεί ή είναι υπό αδειοδότηση, τα οποία δεν υλοποιούνται λόγω αυτών των δυσκολιών, αλλά και της παρούσας ψυχολογικής κατάστασης του επενδυτικού κοινού. Η αγορά θα κινηθεί ανάλογα με την διάθεση των προαναφερθέντων. Λαμβάνοντας όμως υπ’ όψιν το υψηλό ηλιακό δυναμικό και την έως τώρα διάθεση των επενδυτών, Ελλήνων και ξένων, αναδεικνύεται και αποδεικνύεται ότι, οι βάσεις για την εξαιρετικά ανοδική ανάπτυξη της αγοράς των Φ/Β επενδύσεων στην Ελλάδα υπάρχουν. Θα πρέπει απλά να τις εκμεταλλευτούμε ανάλογα.
1 σχόλιο:
Τα δυο εργοστασια του ομιλου υπολειτουργουν εδω και πολυ καιρο καθε ημερα σχεδον που περναει απολυεται προσωπικο και ιδιαιτερα το ενα εργοστασιο το Piritio δεν δουλεψε πραγματικα ποτε και ειναι ετοιμο να κλεισει. Ο κ. Κοπελουζος ειναι ενα απο αυτα τα λειμαδια που με τα φιλαρακια του στην κυβερνηση εφαγε το ΕΣΠΑ δηλαδη του Ελληνα φορολογουμενου και τωρα ζει μια χαρα στη βιλαρα τουκαι αυτη ειναι η αληθεια.
Δημοσίευση σχολίου