Πώς πτώχευσε η Αργεντινή

Η περίπτωση της Αργεντινής αποτελεί το πιο τρανταχτό παράδειγμα χρεοκοπίας κράτους, ένα παράδειγμα προς αποφυγήν. Η πρόεδρος της χώρας Κριστίνα Κίρτσνερ υποστηρίζει ωστόσο ότι η κοινωνική αναταραχή στην Ελλάδα είναι η ίδια με αυτήν που έπληξε την Αργεντινή λίγο πριν τη χρεοκοπία της.

Προσθέτει δε ότι αυτή η αναταραχή προκαλείται από το πανομοιότυπο «φάρμακο» που προσπαθεί να περάσει το ΔΝΤ με «πάγωμα» δαπανών, μείωση μισθών και σκληρή δημοσιονομική προσαρμογή.

Συνοπτικά, η οικονομική κρίση της Αργεντινής διήρκεσε από το 1998 έως το 2002, με τα εξής κεντρικά σημεία: (α) την ισχυρότατη ύφεση, η οποία «έπληξε» τη χώρα μεταξύ των ετών 1998 - 1999 και (β) την κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος (2001/02), η οποία ουσιαστικά ήταν το «προϊόν», το φυσικό επακόλουθο καλύτερα, της ύφεσης.

Τα γεγονότα αυτά οδήγησαν στην παραίτηση της πολιτικής ηγεσίας της χώρας, την οποία ακολούθησε μία περίοδος μεγάλης εσωτερικής αστάθειας. Τελικά, το ΑΕΠ της Αργεντινής μειώθηκε συνολικά κατά 21%, με καταστροφικά αποτελέσματα για τον κοινωνικό της ιστό... στο ζενίθ της κρίσης (μέσα του 2002), το ποσοστό της «φτώχειας» έφτασε το 57%, ενώ η ανεργία ξεπέρασε το 23%.

Η Αργεντινή βίωσε την τραυματική εμπειρία μιας χούντας, μια αρχική ανάταση κατά τη μεταπολίτευση που γρήγορα κατέρρευσε μέσα στην πολιτική διαφθορά, τη συσσώρευση δημοσίου χρέους και τον υπερπληθωρισμό και την κατ’ ουσία υιοθέτηση ενός ισχυρού διεθνούς νομίσματος, η οποία στην αρχή έδωσε ανάσα αλλά στη συνέχεια στραγγάλισε την οικονομία και οδήγησε στη χρεοκοπία και τον εξευτελισμό.

Η αφετηρία της διαδρομής προς την πτώχευση του 2002 βρίσκεται στο 1983, τη χρονιά που έπεσε η χούντα και η χώρα επιδίωξε να γιατρέψει τις πληγές από τον καταστροφικό πόλεμο στα Φώκλαντς.

Η επιχείρηση ανασυγκρότηση έγινε με δανεικά χρήματα, η αποπληρωμή των οποίων, όμως, αποδείχθηκε ιδιαίτερα δύσκολη με συνέπεια την κατάρρευση του «αουστράλ», του εθνικού νομίσματος που είχε αντικαταστήσει το «πέσο» μετά την πτώση της χούντας.

Οι αλλεπάλληλες υποτιμήσεις σε συνδυασμό με τις πτωχές επιδόσεις της κυβέρνησης στο πεδίο της οικονομίας είχαν ως αποτέλεσμα τον υπερπληθωρισμό: Στο μεγαλύτερο διάστημα της δεκαετίας του ’80 ο πληθωρισμός της Αργεντινής κινούνταν μεταξύ 10%-20%.

Το 1989 έφτασε το 5.000%! Μπροστά στο αδιέξοδο, η Αργεντινή υιοθέτησε εκ νέου το «πέσο», επιβάλλοντας σταθερή ισοτιμία 1 προς 1 με το δολάριο. Ήταν δηλαδή, ωσάν το δολάριο να γινόταν εθνικό νόμισμα της χώρας. Αρχικά, η κίνηση λειτούργησε ανακουφιστικά: Οι τιμές σταθεροποιήθηκαν και στη συνέχεια άρχισαν να υποχωρούν.

Αυτό είχε ως συνέπεια να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής πολλών πολιτών, που πλέον μπορούσαν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό, να αγοράζουν εισαγόμενα αγαθά και να παίρνουν δάνεια με χαμηλά επιτόκια δολαρίου. Ωστόσο, για όλα υπάρχει ένα τίμημα: Η ισοτιμία 1 προς 1 με το δολάριο κατέστησε φτηνές τις εισαγωγές και έπληξε τις εξαγωγές. Έτσι, σταδιακά αυξήθηκε το ήδη τεράστιο χρέος της χώρας σε δολάρια, ενώ κατατροπώθηκε η εγχώρια παραγωγή. Την ίδια ώρα οι κρατικές δαπάνες παρέμεναν αδικαιολόγητα υψηλές και η διαφθορά βασίλευε.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έδινε δάνεια, τα οποία εξανεμίζονταν ως συνέπεια μαζικής φοροδιαφυγής και ξεπλύματος χρήματος σε off shore (σας θυμίζει κάτι αυτό;).

Ηδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 η κατάσταση ήταν μη διατηρήσιμη και απλώς χρειάστηκε μια αρνητική συγκυρία για να ανοίξουν οι ασκοί του Αιόλου: Η υποτίμηση του νομίσματος της Βραζιλίας, ρεάλ, και ταυτόχρονα η ανατίμηση του δολαρίου, επέφεραν βαρύ πλήγμα στις εξαγωγές της Αργεντινής.

Ως συνέπεια, η χώρα εισήλθε το 1999 σε μια βαθιά ύφεση, η οποία έφτασε στο αποκορύφωμά της τον Ιανουάριο του 2002, όταν η χώρα δήλωσε αδυναμία να καλύψει το χρέος της. Το 2001 οι εκροές κεφαλαίων προς το εξωτερικό από απελπισμένους καταθέτες που έβλεπαν τη χρεοκοπία να έρχεται κορυφώθηκαν.

Η τότε κυβέρνηση για να σταματήσει την αιμορραγία των κεφαλαίων έθεσε δρακόντειους περιορισμούς πυροδοτώντας κοινωνική έκρηξη. Σε αυτές τις κρίσιμες στιγμές τα ηνία της χώρας ανέλαβε ο Εντουάρντο Ντουάλτε. Ο νέος πρόεδρος προχώρησε άμεσα στην κατάλυση της σταθερής ισοτιμίας «πέσο»-δολαρίου.

Ως συνέπεια το νόμισμα της Αργεντινής καταβαραθρώθηκε αναγκάζοντας τη χώρα σε στάση πληρωμών πάνω στο ύψους 132 δισ. δολαρίων χρέος, δηλαδή τη μεγαλύτερη μέχρι τότε πτώχευση στην ιστορία. Η αδυναμία της να καλύψει τις υποχρεώσεις της ουσιαστικά έθεσε την Αργεντινή εκτός διεθνών αγορών, σταματώντας απότομα τη ροή των επενδύσεων προς τη χώρα.

Ο πληθωρισμός και η ανεργία εκτινάχθηκαν στα ύψη και η χώρα έμοιαζε παραδομένη στο χάος. Σταδιακά, ωστόσο, άρχισε να φαίνεται το όφελος από την υποτίμηση του «πέσο». Οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατακόρυφα, ωφελημένες και από την ανάδειξη της Κίνας, που τότε άρχισε να κάνει την εμφάνισή της στο διεθνές προσκήνιο.

Η ανάσταση της βιομηχανίας και της γεωργίας δημιούργησε νέες θέσεις εργασίας και μέσα σε λίγα χρόνια η ανεργία έπεσε από 20% στο 8,5%, ενώ το ΑΕΠ αναπτύχθηκε με γοργό ρυθμό: 8,8% το 2003, 9% το 2004, 9,2% το 2005, 8,5% το 2006, 8,7% το 2007 και 6,8%. Φέτος, μόνο, λόγο της κρίσης υπολογίζεται ότι θα έχει οριακή αύξηση.

Η άνθηση των εξαγωγών έφερε στη χώρα συνάλλαγμα διευκολύνοντας τις προσπάθειες αποπληρωμής του χρέους. Τελικά, το 2005 η κυβέρνηση συμφώνησε να αποπληρώσει το 75% των πιστωτών της με το (προνομιακό σε σύγκριση με τα ονομαστικά της επιτόκια) επιτόκιο 30%. Η πρόεδρος της Αργεντινής, Κριστίνα Φερνάντεζ ντε Κίρτσνερ, υπέγραψε διάταγμα για να αξιοποιηθούν τα ύψους 47,1 δισ. δολ. συναλλαγματικά διαθέσιμα της χώρας για να πληρωθούν οι πιστωτές της περίφημης «Λέσχης των Παρισίων» αλλά υπαναχώρησε την τελευταία στιγμή, πιεσμένη κι από την απειλή της διεθνούς κρίσης.

Πλέον η Αργεντινή εξακολουθεί να διαπραγματεύεται μια τελευταία δόση ύψους 20 δισ. δολ. επί του χρέους της που δεν είχε εξυπηρετηθεί.