Στην αρχή κυριαρχούσε η έκπληξη και η προσπάθεια πληροφόρησης. "Τι κάνουμε για να δούμε Ελληνική τηλεόραση; Μα καλά, δεν έχετε στην Ελλάδα κάποιο κανάλι συνεχών ειδήσεων σαν το CNN Turk; Πώς είναι δυνατό να απεργούν οι δημοσιογράφοι όταν γίνονται τέτοια πράγματα;"
Οι Τούρκοι συνάδελφοι μας βομβάρδιζαν με τηλεφωνήματα από χθες το πρωί. Μεγαλωμένοι σε μία κοινωνία όπου ο τύπος δε διανοείται να απεργήσει όταν απεργούν όλοι οι άλλοι, δεν μπορούσαν να κατανοήσουν πώς οι Έλληνες ανατρέχαμε στα blogs και τα ξένα πρακτορεία για να μάθουμε τι συνέβαινε στη χώρα μας. «Μα δεν καταλαβαίνω πώς σκέφτεστε και πώς λειτουργείτε» μου έλεγε μπαφιασμένη Τούρκισσα συνάδελφος.
Μετά ακολούθησε η σύγχυση και τέλος η φρίκη. «Περαστικά». Νομίζω πως όλοι οι Έλληνες που ζούμε στην Πόλη θα ακούσαμε άπειρες φορές την ευχή εχθές. Και σήμερα, οι προσπάθειες να ερμηνευθεί το πώς μία πορεία διαμαρτυρίας οδήγησε στην τριπλή εν ψυχρώ δολοφονία. «Τέτοια πράγματα μόνο ακουστά τα έχουμε, από το χάος που επικρατούσε στην Τουρκία τη δεκαετία του 1970, λίγο πριν τη χούντα Εβρέν» λένε πολλοί νέοι συνάδελφοι. Οι μεγαλύτεροι θυμούνται τις καθημερινές εκατόμβες της κοινωνικής αναταραχής της περιόδου εκείνης και όλοι εκφράζουν λύπη και αποτροπιασμό με τη δολοφονία των τριών τραπεζοϋπαλλήλων.
«Η Ελλάδα μετρά τις πληγές της», «Λαϊκή εξέγερση στην Ελλάδα», «Στάση στην Αθήνα», «Τρεις κάηκαν ζωντανοί», «Η απεργία μετρά τρεις νεκρούς», «Ντροπή», «Ανησυχία στις παγκόσμιες αγορές λόγω Ελλάδος», «Αντίσταση κατά του ΔΝΤ στη γείτονα», «Κατάρρευση της ΕΕ» είναι μερικοί από τους τίτλους στον τουρκικό τύπο και διαδίκτυο. Οι αναλυτές, αλλά και οι αναγνώστες που κατά εκατοντάδες αφήνουν τα σχόλιά τους στις ιστοσελίδες των εφημερίδων και των πρακτορείων, προσπαθούν να βρουν μία εξήγηση για το «πώς φθάσαμε ως εδώ»: για την οικονομική κατάρρευση της Ελλάδας και τη λαϊκή οργή. Διαβάζοντας προσεκτικά τους Τούρκους αναλυτές και αναγνώστες, διαπιστώνει κανείς αμέσως πως επικρατεί προβληματισμός και πλήρης διάσταση απόψεων μεταξύ τους, τόσο στις ερμηνείες όσο και στα συναισθήματά τους.
Κάποιοι Τούρκοι εμφορούνται από το στερεότυπο ότι οι Έλληνες είναι τεμπέληδες και έχουν μάθει να ζουν «με τα χρήματα άλλων». Από το στερεότυπο βέβαια δε λείπει μεγάλη δόση αληθείας. Όσοι Έλληνες κατοικούν στην Τουρκία σίγουρα θα έχουν ακούσει την έκπληξη των Τούρκων που επισκέπτονται την Ελλάδα με τη μεσημεριανή σιέστα των καταστημάτων, το γεγονός ότι τράπεζες και δημόσιες υπηρεσίες κλείνουν για το κοινό στις 14:00 και όλα σχεδόν τα καταστήματα την Κυριακή. Στην Τουρκία, τράπεζες και δημόσιες υπηρεσίες είναι ανοικτές από τις 9:00 ως τις 17:00 για το κοινό, η σιέστα είναι ανήκουστη και τα καταστήματα στους κεντρικούς δρόμους των πόλεων μένουν συχνά ανοικτά ως μετά τις 22:00. Η γενική απεργία είναι σπάνιο φαινόμενο.
Εκκινώντας συνεπώς από τη θέση της ελληνικής οκνηρίας, ελάχιστοι σχολιαστές αλλά πολλοί αναγνώστες θεωρούν πως η σημερινή κατάσταση της Ελλάδος είναι αποτέλεσμα μίας στάσης ζωής. «Αυτά συμβαίνουν όταν έχεις μάθει να ζεις με τα χρήματα άλλων τεμπελιάζοντας, χρήματα κάποιων όπως οι Γερμανοί για τους οποίους η εργασία είναι ιερή» γράφει ένας αναγνώστης, και εκατοντάδες σχόλια συντάσσονται με αυτή τη θέση. «Η εποχή της τεμπελιάς τελείωσε διεθνώς, εσείς με τις πλάτες της ΕΕ ξεκοκκαλίσατε τη χώρα σας, τώρα ήλθε η ώρα για δίαιτα». «Οι Έλληνες μόνοι τους προκάλεσαν την κρίση, είπαν ψέμματα στην ΕΕ για τα δημοσιονομικά τους, ενώ σήμερα κόβουν το λογαριασμό στην Ένωση. Είναι λογικό να είναι έξαλλοι οι Γερμανοί». Η Ελλάδα περιγράφεται ως «το κακομαθημένο παιδί της Ευρώπης», μαθημένη να ζει με ψέμματα, δεκανίκια και ξένα κονδύλια. «Τώρα που το παιχνίδι τελείωσε, αρχίζει η τραγωδία» γράφει άλλη αναγνώστις, ενώ δεν είναι λίγοι όσοι βλέπουν το «game over για την Ελλάδα».
Πέραν της υπολαμβανόμενης οκνηρίας του πληθυσμού, υπεύθυνη για το «μαύρο χάλι» της Ελλάδος θεωρείται η διαφθορά της πολιτικής τάξης. Τη διαφθορά αυτή βλέπουν οι Τούρκοι αναγνώστες ως αίτιο της οργής λαού στη χώρα μας. «Ο λαός της Ελλάδος ξεσηκώνεται γιατί δε θέλει να πληρώσει τα σπασμένα των αποφάσεων μιας πολιτικής τάξης, που η ίδια έχει θησαυρίσει» επισημαίνουν σχολιαστές. «Στην Ελλάδα, οι πολιτικοί κλέβουν και χρηματίζονται, υπάρχουν αυλές ημετέρων, τα ήθη έχουν εκπορνευθεί, η χώρα λειτουργεί βάση της αρχής της κλίκας, δεν πληρώνουν τους φόρους τους. Εν ολίγοις, συμβαίνει εκεί ακριβώς ότι και σε μας» γράφει αναγνώστης, και εκατοντάδες συμφωνούν με την εξίσωση αυτή.
Πολλοί είναι εκείνοι που προστρέχουν να αναλύσουν τις ομοιότητες και διαφορές της ελληνικής κοινωνίας με την τουρκική. Πίσω από τις συγκρίσεις αυτές ελλοχεύει η ανησυχία πως εάν η Ελλάδα βυθιστεί στο κοινωνικό χάος, αυτό εύκολα μπορεί να μεταλαμπαδευθεί και εδώ. Πολλοί αναφέρονται στη στωϊκότητα των Τούρκων, και το γεγονός ότι τα δύσκολα έχουν περάσει για τη χώρα με την κρίση του 2000-2001, οπότε δε συντρέχει λόγος ανησυχίας. «Εμείς ως λαός έχουμε μείνει χρόνια στο ίδιο οικονομικό επίπεδο και έχουμε συνηθίσει τις [οικονομικές] κρίσεις. Γι αυτό και δε βγάζουμε κιχ πια σε παρόμοιες περιπτώσεις. Και να φωνάζαμε ποιος μας άκουγε; Οι Έλληνες όμως συνήθισαν στην καλοπέραση, και γι’ αυτούς τα τωρινά είναι δύσκολα...» γράφει αναγνώστης. «Οι Έλληνες πρωτογνορίζονται με την οικονομική κρίση και κατάρρευση, και γι΄αυτό προκλήθηκε κοινωνικός σεισμός». Οι περισσότεροι θεωρούν πως η Τουρκία βρίσκεται τώρα σε καλή οικονομική κατάσταση, ενώ επισημαίνουν πως ξεπέρασε την παγκόσμια οικονομική κρίση με τις δικές της δυνάμεις και δίχως βοήθεια από το ΔΝΤ ή άλλους εξωτερικούς φορείς.
Μία μεγάλη μειοψηφία όμως διαφωνεί. «Η κατάστασή μας είναι χειρότερη από της Ελλάδος. Είμαστε μεταξύ των χωρών που το ΑΕΠ τους πέφτει κατακόρυφα. Αν οι Έλληνες ζούσαν εδώ, θα περνούσαν χειρότερα» γράφει αναγνώστης, ενώ πολλοί κάνουν λόγω για την παροιμοιώδη οικονομική διαφθορά της κυβέρνησης Έρντογαν, την ανεργία και τις κοινωνικές πληγές της Τουρκίας. Η ενδεχόμενη κατάρρευση μιας γειτονικής χώρας «με τόσες κοινωνικές ομοιότητες» θα πρέπει να προκαλεί συναγερμό, τονίζουν.
Στους αριστερούς και φιλελεύθερους Τούρκους, ωστόσο, επικρατεί ενθουσιασμός με τη λαϊκή εξέγερση στην Ελλάδα, ενθουσιασμός που κάνει πολλές φορές και τον αποτροπιασμό για τους τρεις απανθρακωθέντες να περνά σε δεύτερο πλαίσιο. Όπως συνέβη και με το «φλεγόμενο Δεκέμβρη» του 2008, οι Τούρκοι της φιλελεύθερης διανόησης πανηγυρίζουν το γεγονός ότι οι Έλληνες «αντιστέκονται» σε ό,τι υπολαμβάνουν εκείνοι πως εχθρεύεται τη λαϊκή βούληση ή καταπατά τα ανθρώπινα και κοινωνικά δικαιώματα. Σχολιαστές και αναγνώστες στέλνουν συγχαρητήρια «στον ελληνικό λαό για τον ξεσηκωμό του», ενώ εκφράζουν απελπισία με την παθητικότητα και την έλλειψη αντίστασης των ομοεθνών τους.
«Πρέπει να συγχαρούμε τον ελληνικό λαό. Εμείς οι Τούρκοι δεν αντιδρούμε σε τίποτε», «Αυτοί πρώτη φορά παρακάθισαν με το ΔΝΤ και η χώρα σηκώθηκε στο πόδι. Σε μας αυξάνονται οι φόροι κάθε τόσο, και κανείς δεν αντιδρά. Τι κοπάδι ζώα είμαστε. Κρίμα σε μας», «Αυτοί δεν είναι κοπάδι να ακολουθούν τον αρχηγό. Ζήτω οι λαοί που φωνάζουν, που ξεσηκώνονται», «Αν και καταδικάζω τη βίαιαη κατάληξη της πορείας, αισθάνομαι πως πρέπει να συγχαρούμε τους Έλληνες πολίτες. Έστω και με το λάθος τρόπο, έδειξαν τι σημαίνει λαϊκή βούληση. Δεν ξεπουλούν τις ψήφους τους από εκλογές σε εκλογές όπως εμείς.» Κάποιοι σχολιαστές προχωρούν και παραπέρα. «Είναι η κατάρρευση του καπιταλισμού. Και συμβολικά, αρχίζει από την Ελλάδα, από όπου άρχισαν όλα. Για το καλό όλης της ανθρωπότητας» «Στην Ελλάδα γίνεται σήμερα ό,τι συνέβη σε μας επί Οθωμανών με τις Διομολογήσεις. Το διεθνές κεφάλαιο αρπάζει τις μικρές χώρες, και με το πρόσχημα της οικονομικής βοήθειας τις κάνει υποχείριά του. Η Ελλάδα θα είναι η πρώτη χώρα που θα καταπιούν οι μεγάλοι της ΕΕ, αλλά έπονται κι άλλες». Οι Έλληνες δέχονται εκκλήσεις από το τουρκικό διαδίκτυο να συνεχίσουν τον αγώνα τους απτόητοι, «αλλά με προσοχή, ώστε να μην τιμωρείτε, όπως σήμερα, αθώους πολίτες».
Οι αναγνώστες του φασιστικού χώρου και της κεμαλικής εθνικιστικής δεξιάς αισθάνονται φρίκη στην ιδέα της αναρχίας και του ξεσηκωμού. «Αυτοί οι Έλληνες είναι μία άτιμη ράτσα που δε γνωρίζει τις ιερές έννοιες όπως πατρίδα και εθνικισμός» γράφει ένας, ενώ άλλος προσθέτει: «Αυτοί οι Έλληνες δεν αγαπούν τη χώρα τους και με αφορμή ένα μικρό επεισόδιο (?) προκάλεσαν χάος. Δεν έχουν υπομονή, δε γνωρίζουν τι είναι πατριωτισμός. Δηλαδή αν τους κηρύξουμε πόλεμο δε θα βρεθούν στρατιώτες να πολεμήσουν στην πλευρά τους». Οι φασιστικών – εθνικιστικών αποχρώσεων αναγνώστες θεωρούν ότι η τάση των Τούρκων «να καταπίνουν αδιαμαρτύρητα όλες τις δυσκολίες» και να υπακούουν στις «οδηγίες των μεγάλων ανδρών μας [πολιτικών]» δεν είναι παρά απόδειξη του τουρκικού ψυχικού μεγαλείου και τιμής, χαρακτηριστικό ενός έθνους που «βάζει την πατρίδα πάνω απ’ όλα». Η Ελλάδα και οι Έλληνες είναι ένα κακό παράδειγμα, και η έλλειψη πειθαρχίας θα τους οδηγήσει στο χάος και την συντριβή, υποστηρίζουν.
Οι περισσότεροι, σχολιαστές και αναγνώστες, τάσσονται υπέρ της άποψης ότι η Τουρκία έχει «ανθρωπιστικό και ιστορικό καθήκον και υποχρέωση γειτονίας» που της υπαγορεύουν να βοηθήσει την Ελλάδα να αποφύγει τη χρεοκοπία και να ορθοποδήσει. Καλούν την κυβέρνηση Έρντογαν να συνδράμει την Ελλάδα, είτε μέσω της παροχής οικονομικής βοήθειας, είτε μέσω της παροχής οικονομικών συμβουλών. «Εμείς που έχουμε μακρά εμπειρία στο ξεπέρασμα κρίσεων και που τόσο καλά τα καταφέραμε τα τελευταία χρόνια πρέπει να τους δείξουμε το δρόμο και να τους στηρίξουμε ηθικά» γράφει αναγνώστης.
Αν και μικρή μειοψηφία, που δέχεται μάλιστα τις ύβρεις και τις κατάρες των υπολοίπων, δε λείπουν και οι εθνικιστές που θεωρούν πως η Τουρκία πρέπει να εκμεταλλευθεί προς το «εθνικό της συμφέρον» την παρούσα συγκυρία. «Τώρα που βρίσκονται στο κακό τους χάλι πρέπει να φάνε όλα τα γκολ που πρέπει να τους δώσουμε» γράφει ένας, ενώ άλλος ισχυρίζεται: «Πρέπει να τους δώσουμε δάνεια για να τους έχουμε στο χέρι, να ανοίξουμε εκεί τουρκικά ξενοδοχεία, τζαμιά, μέχρι και κόμμα για τους Τούρκους [της Δυτικής Θράκης]». Άλλοι πάλι εθνικιστές θεωρούν ότι η πτώση της Ελλάδας υπήρξε «θεία δικαιοσύνη». Οι εθνικιστές προσπαθούν να υπενθυμίσουν στους πάντες ότι η Ελλάδα «εκπαίδευε τρομοκράτες του ΡΚΚ σε στρατόπεδα». «Όποιος μιλήσει στους Έλληνες έστω και για δύο λεπτά καταλαβαίνει ότι μας μισούν και δε βρίσκουν ευκαιρία να τους μειώσουν με κάθε πρόσχημα. Παρότι η Ελλάδα δε διαθέτει βομηχανία και ζούσε με δανεικά, μας αντιμετώπιζαν πάντοτε σαν φτωχούς και ταλαίπωρους. Αν τα σημερινά δεν είναι θεία δίκη, τι είναι;» «Είναι αχάριστοι. 450 χρόνια πέραζαν ζωή και κότα υπό την Οθωμανική διακυβέρνηση και μας πρόδοσαν πισώπλατα. Σήμερα βρίζουν την ΕΕ που τους τάιζε».
Μία μεγάλη πλειοψηφία, ιδίως κεμαλιστών, βλέπει στα γεγονότα της Ελλάδος την κατάρρευση του οικοδομήματος της ΕΕ. Θέσεις όπως «η ΕΕ πνέει τα λοίσθια», «ακόμη και η Μέρκελ παραδέχεται τον κίνδυνο για την ΕΕ», «αν η ΕΕ δεν μπορεί να βοηθήσει τη μικρή Ελλάδα, τι καθόμαστε και ασχολούμαστε μαζί της» κατακλύζουν τις αναλύσεις του τύπου και τα σχόλια στις σχετικές ιστοσελίδες. Πολλοί ζητούν από την κυβέρνηση να σταματήσει να επιδιώκει την ένταξη και να προβαίνει στις αντίστοιχες «παραχωρήσεις». «Η Ευρώπη έχει ξοφλήσει. Πρέπει να συναιτερισθούμε με τις ανερχόμενες δυνάμεις, Κίνα, Ρωσία, Ινδία» γράφουν πολλοί.
Εν ολίγοις, είναι προφανές πως οι Τούρκοι βλέπουν την Ελλάδα μέσω από το πρίσμα της ατζέντας και των φόβων που φέρει ο καθένας, και σκέπτονται και αισθάνονται ανάλογα με τις επιθυμίες και τους φόβους αυτούς. Εξ ου και η πλήρης διάσταση απόψεων. Από τα 825 σχόλια αναγνωστών στις ιστοσελίδες των γνωστότερων εφημερίδων και ειδησιογραφικών δικτύων που διάβασα, ωστόσο, προκύπτει κατά πλειοψηφία ένα κύμα συμπάθειας προς τους Έλληνες και ανησυχία για την ίδια την Τουρκία. Το ίδιο το ΔΝΤ εξάλλου έχει εκφράσει την ανησυχία πως η τουρκική οικονομία και ανάπτυξηη στηρίζεται υπερβολικά στη σταθερή εισροή κεφαλαίων από το εξωτερικό, και δεν είναι λίγοι όσοι αισθάνονται ότι η σημερινή σταθερότητα και ευμάρεια στη χώρα μπορεί να είναι επίπλαστη, απατηλή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου